Günümüzde şapka
kullanımı azalsa da bundan seneler öncesinde hemen hemen herkes şapka
kullanıyordu. Şuanda da bu sıklıkta kullanılmasada gene de bayanlar da ve
erkeklerde kullanıldığı görülmektedir. Özellikle de yaşlı bi akrabanız varsa
hala kullandığını görmüşsünüzdür. Gelin birlikte şapka nedir ne zaman ortaya
çıktı genel olarak tarihçesine bakalım.
Şapka İnkılâbı,
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasının ardından, halkın kılık ve kıyafetinin
düzenlenerek batı ülkelerindeki normlara uygun hâle getirilmesi için 1925
yılında yapılan kanuni düzenlemedir. Atatürk Devrimleri'nin bir parçası olan bu
kanunla, erkeklerin baş örtme uygulamaları ve şapka kullanımı düzenlenmiştir.
Şapka kanunu
25 Kasım 1925
tarihinde mecliste kabul edilen 671 No'lu "Şapka İktizası Hakkında
Kanun" ile TBMM üyeleri ve memurlarına başlık olarak şapka giyilmesi
zorunluluğu getirildi ve Türk halkı da buna aykırı bir alışkanlığın devamından
men edildi. Kanun, 28 Kasım 1925 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe
girdi. Şapka Kanunu, 1982 anayasasının 174. maddesine göre "inkılap kanunları"
(anayasaya aykırılığı iddia edilip iptal edilemeyecek kanun) arasındadır.
Atatürk'ün
Kastamonu Gezisinde;
Yasadan önce,
Osmanlı Devleti'’nde olduğu gibi farklı dinlerden yurttaşlar farklı başlık ve
kıyafetler giymeye devam ediyordu. Dinî kaynaklı giyim farklılıklarını ve
geçmişin simgelerini ortadan kaldırmak isteyen Mustafa Kemal Atatürk, 1925
yazında İnebolu, Kastamonu ve Kastamonu yöresine yaptığı gezide şapka giyilmesi
konusunu gündeme getirmişti. Kendisi, 24 Ağustos günü Kastamonu'da geniş
kenarlı beyaz bir şapka giydi. Şapkayı ilk defa Kastamonu'da giymesinin
sebebini; diğer illerde üniformalı ya da fesli tanındığı, Kastamonu'da
kendisini ilk defa görecekleri için şapkayı tercih ettiği şeklinde açıkladı.
Mustafa Kemal 1
Eylül'de Ankara'ya döndüğünde kendisini karşılamaya gelenlerin şapkalı olduğu
görüldü. 2 Eylül günü, devlet memurlarına şapka giyme zorunluluğu getiren 2431
numaralı bakanlar kurulu kararnamesi çıkarıldı. Aynı gün bakanlar kurulu
kararnamesi ile din adamı dışındaki kişilerin cübbe ve sarık giymeleri de
yasaklandı.
Yasanın meclisten
geçmesi
16 Ekim 1925'de
Konya milletvekili Refik Bey ve arkadaşları, şapka giyilmesi ile ilgili kanun
önerisini meclise sundu. Teklif, 25 Ekim'de mecliste görüşülmeye başlandı.
Kanun gerekçesinde sarık ve fesin geri kalmışlığı sembolize ettiği, bu yüzden
değiştirilmesi gerektiği üzerinde duruldu. Bursa milletvekili Nureddin
Paşa'nın, bu yasanın Anayasaya aykırı olduğunu ileri sürerek önerinin geri
alınmasını istemesi, mecliste sert tartışmalar yaşanmasına sebep oldu. Toplumun
kılık ve kıyafetinin kanunlarla belirlenemeyeceğini ileri sürenlerin yanı sıra,
bu kanunun din-devlet işlerinin ayrılmasını kolaylaştıracağını ileri sürenler
vardı. Sadece Nurettin Paşa ve Ergani milletvekili İhsan Bey'in aleyhte oy kullandığı
oylama sonucunda kanun, meclisten geçti.
Şapka kanuna karşı
direnişler oldu tabiki de 143 kişi tutuklanmıştır hatta kısaca şapka kanunu
sizlere özetlemeye çalıştım.
